Tối qua mấy anh em gọi nhau đi uống bia. Thật thú vị lại gặp được hai anh đồng hương, Nguyễn Trọng Tạo và Hoàng Trần Cương. Chuyện trò một lúc mới vỡ lẽ rằng anh Cương với mình lại là đồng hương cùng xã Đặng Sơn!
Quê nghèo, chiến tranh, những đứa con của quê hương lần lượt lên đường ra trận, rời đất mẹ thân yêu để đến với bao miền đất khác. Hòa bình, có những người mãi mãi không trở về, có những người chẳng thể hồi hương trong cuộc mưu sinh gian nan thời hậu chiến. Sau gần bốn chục năm, Hoàng Trần Cương và mình mới gặp mặt và nhận ra nhau là người cùng xã, âu cũng là chuyện thường tình! Khác với vẻ ngoài rất thi sỹ của anh Tạo, gương mặt anh Cương mộc mộc mạc mạc, gân gân guốc guốc, dân dã, rất quê tôi! Khi anh đọc thơ, giọng anh vang lên chắc nịch, ấm áp, đầy xúc cảm. Gương mặt ấy, giọng nói ấy khiến tôi bần thần nhớ về đất mẹ và những con người nơi đó.
Nhân mùa Vu Lan, mời các bạn đọc lại Trường ca TRẦM TÍCH của Hoàng Trần Cương, và cùng LonelyMan nhớ về đất mẹ của mình!
Nguyễn Trọng Tạo (giữa), Hoàng Trần Cương (phải)
1. Nguồn cội
Mẹ tôi đẻ rơi tôi bên cối giã gạo
Tôi lấm láp đáp mình vào đất
Gió Lào mặc cho tôi chiếc áo màu nâu
Cha đi vắng
Những người đàn ông miền Trung thường đi vắng
Vài năm tạt qua nhà một lần
Để lại đứa con
Để lại mùi rạ thơm trên mái nhà vừa dọi
Để lại những nỗi buồn không biết nói
Rồi biệt tăm
Hàng xóm nhặt tôi vào đặt lên chiếc chõng tre
Chiếc chõng tre đen bóng mồ hôi vẫn nép ở đầu hồi
Bà nội thường đem ra ngồi trông cháu
Buổi mẹ còn lóp ngóp ngoài sông
Đêm đêm
Dưới gốc nhãn già nua theo lời bà kể
Bông lúa hiện ra
Ngày xưa lúa tự bò về nhà
Hạt to như bắp chuối
Khi chưa bị người ta xua đuổi
Nắng vàng mơ từ mờ sớm đến chiều hôm
Câu ví dặm gầy nhom thì thào như người mới ốm
Từ trong cái đãy nâu sồng thắt ngang sau lưng bà tối tối lại bò ra
Lẫn vào bóng trăng
Nhấp nhỏm đứng sau nhà
Để suốt đêm tôi mơ màng thức ngủ
Mắt tròn đen
Lăn khắp vòm trời
Bà già thế
Sao tiếng cười vẫn trong như lọc
Xoà vào tuổi thơ tôi
Những quả táo còn ương
Lăn lóc tận đáy vườn
Người lớn đi qua thường không thấy được
Núi sông cài răng lược
Ngược xuôi trải thành đất nước
Đất nước
Tượng hình xương cá
Đêm úp
Ngày đơm
Nhảy vật lên bờ
Thân gầy đét
Cong mình chống nắng
Lưng rộp phồng
Thâm cả trời đông
Ròng rã tháng năm
Nhọc nhằn vây bủa
Cái chảo rang của đất đựng trời
Đông chưa tàn
Hạ đã rạn ban mai
Choãi mình trước biển
Chắt màu xanh
Dâng tặng mùa màng
Thăm thẳm tháng năm
Ẩn vào trầm tích
Ẩn vào mai sau
Ẩn vào những đêm dài ngày ngắn
Những bản làng bạc nắng phai sương
Ôi! Quê hương
Cái đòn gánh trĩu hai đầu đất nước
Gió bão thù chi với mảnh đất này
Nối đuôi nhau xếp hàng ngang đen sì ngoài biển
Mưa giờ ngọ chưa qua gió giờ mùi đã đến
Cay đắng lắng vào trái ớt lúc còn xanh
Đất vắt kiệt mình nước mọng múi chanh
Ngẩng mặt đụng trời xanh nhức mắt
Dằng dặc dải làng quê thưa thắt
Những vạt lúa đỏ đuôi luội mình đổ rạp
Chỏng chơ nồi cơm ngày đói khát
Tảng cháy cạy đi rồi
Còn hằn vết móng tay
Cày lên
Sưng cả đáy nồi
2. Đất mật
Tháng mười trời chóng tối
Bờ ao tím rần túm lá lộc mưng
Lá lộc mưng trảy non chát ngòm cổ họng
Tôi bứt về nhà giúp mẹ thay cơm
Giúp đêm bớt dài
Giúp mai chậm đến
Giúp các em tôi khuây nỗi khát thèm
Giúp cành lộc mưng kịp lên da non
Và giúp tôi dụm dành niềm hy vọng
Chiều chiều mẹ ra sông mót cá
Tôi tha thẩn khắp vườn bòn mấy quả mận xanh
Thủ thỉ với con diều tre trận mưa đá đêm qua làm sã cánh
Thủ thỉ với bóng cò trong ca dao mới dạt vào tránh bão
Thủ thỉ với chiếc sào phơi bện rễ cây rừng
Thủ thỉ với cây mít còm nhựa ứa rưng rưng
Đâu biết có bà vẫn lần theo canh chừng gai góc
Lụi hụi dáng lưng còng lóng ngóng vịn cơn mưa
Tuổi ngoài tám mươi bà ngồi bện dây thừng
Bện cả màn sương vào mái tóc
Cái khăn nâu bà vấn trên đầu
Quấn chặt những đêm dài không ngủ
Chỉ còn câu hát ru
Tối tối mượt mà bay vào giấc mơ của cháu
Những lời ru nồng đượm sắc màu
Mùa thu ngấn xanh
Mùa đông phả ấm
Những lời ru ngọt như đường ngậm
Lọc từ năm tháng cay chua
Biết lấy chi cho lũ cháu nô đùa
Bà xâu mấy đồng xu rỉ xanh rỉ vàng chuột tha vào trong ngạch
Quàng lên buồng chuối sau nhà
Quàng lên buổi chiều buồn thời gian không đấu giá
Hy vọng nhoà vào chùm sao tua rua
Hy vọng đổi mùa
Cuối vườn tiếng lá chuối khô xô nhau như xáo ốc
Hoa bèo khô rốc còn sởn da gà run cả bờ ao
Tuổi thơ tôi đi qua
Trong nắng mưa lấn bấn
Trong bóng bà đã lấm bóng hoàng hôn
Những khi bà ốm
Giàn trầu không đầu hồi bỗng dưng trụi lá
Mùi hương bay váng vất cả chiều
Gió mang lá trầu vàng đặt vào manh chiếu
Ngoài sân
Một mình cây cau dầm trong sương muối
Âm thầm cúi đầu
Giấu bóng vào hiên
Đợi chừng nửa đêm khi bà tỉnh giấc
Mây buông mảnh trăng liềm
Ánh trăng nâng bóng cau non đặt mớm vào mép võng
Bỏm bẻm miếng trầu
Rón rén thức mùi hương
Trầm tích của mạch nguồn luồng lạch
Bây giờ phẳng lặng đất nâu
3. Cật tre
Sợ con nít lằn lưng trên cái chõng đan bằng tre cật
Không biết ai đã luồn vào dưới lưng tôi một tấm mo nang
Cái mo cau mẹ lượm được ở cuối vườn từ năm ngoái
Đem vào giấu trong buồng và lấy đá dằn lên
Tôi mát lạnh trong hơi của đá
Nhắm mắt ngủ ngon lành
Bữa tôi chào đời trời rạch chớp xanh
Nước sông Lam đã trèo vào cổng
Treo vội con lên chạn
Mẹ xắn quần đi giằng lại cái sanh đồng sứt quai
Theo nước lũ nhoai ra ngoài ngõ
Rồi một tay chắn gió
Mẹ ngồi nhen lửa dưới mưa
Nuôi tôi giữa nước và trời
Nồi khoai xéo
Bát ngô dăm
Độn ánh trăng vàng
Lăn mình trên cát
Lăn mình qua những tháng ngày giáp hạt
Đến bến bờ mộng tưởng xa xăm
Nơi nguyện ước tổ tiên hiện về trên mỗi trang gia phả
Nơi những vật thiêng vùi mình trong đất đá
Nơi những câu ca không nhám bụi ngày
Giọt nước nào cũng háo hức biển khơi
Giọt nước nào cũng lao xao tiếng vọng
Tôi lớn lên giữa ngày trong tháng đục
Cùng dòng sông mắc nợ phù sa
Cùng dòng sông báo động mùa đại hạn
Trong chùm rễ tre nhấc bổng ruột gan mình
Chùm rễ tre thình lình bật gốc
Lá trút vàng hang hốc bậc thang
Ba tuổi đầu tôi cởi trần trùng trục
Vác gươm cọng chuối múa khắp làng
Tôi nhảy nhót
Người va vào vại nhút
Vại nhút va vào gốc cau và vỡ tan tành
Vỡ tan tành
Thức ăn cất trữ của cả nhà trong mùa lụt
Mẹ không mắng
Mà khom lưng nhặt nhạnh
Những mảnh sành kết muối trắng tinh
Vại nhút vỡ mất rồi
Biết lấy gì đắp lên bát cơm gạo lứt
Mẹ chan tiếng cười chạy vòng quanh mâm
Nhìn những mảnh sành vương vãi khắp sân
Tôi chợt hiểu
Vì sao tóc bà rồi tóc mẹ
Cứ trắng như phía trong của lớp mảnh sành nằm đáy vại
Khi tan cả hình hài
Ta mới kịp nhận ra...
Nếu đi dọc miền Trung theo đường sắt và đường bộ, em hay hình dung những câu hát..
Những năm 1956-1957, tôi đã..
Nhạc sĩ Nguyền Tài Tuệ.
Xa Khơi
Nắng tỏa chiều nay Chiều tỏa nắng đôi bờ anh ơi Gió lộng buồm mây ươm chân trời Biển lặng sóng thuyền em dong khơi Khoan giọng hò thương anh cách vời Kìa biển rộng con nục, con măng Lướt sóng liệng đôi bờ tung tăng Con chuồn còn bay nơi nơi Con giang chiều gọi bạn đường khơi Nắng tỏa chiều nay Thuyền về mái đọng chiều nay Nhìn phương Nam con nước vơi đầy thương nhớ Nhớ thương anh ơi Ơi mênh mông sóng xô du thuyền ta xa bờ Âm vang tiếng hò nhịp chèo ta mong chờ Thuyền ra xa khơi đưa nhịp chèo nối liền Đường đi muôn khơi mái chèo chung đôi miền Mênh mông biển khơi câu hò thương nhớ Vang về miền Nam quê ta Biển dập dìu, biển tâm tình Biển nói lên lời sóng cả ta chung lứa đôi Ơi phong ba lướt xô mái chèo ta xa bờ Phong ba sóng cồn lòng ta luôn mong chờ Kề vai bên nhau nắng biển cùng mưa nguồn Kề vai bên nhau em kề bên anh thương Anh ơi lời ca câu hò thương nhớ Vang về cùng anh không xa Biển rộng ơi, biển chung tình Biển nói lên lời sóng cả ta chung lứa đôi Biển nói lên giùm bao ngày thương nhớ, biển ơi Nhớ thương cách vời, ơi biển chiều nay Nhớ thương cách vời, ơi biển chiều nay ...
Bạn anh là nhà thơ , thế anh có là nhà thơ không?